Ik ben deze week in Kameroen, een land in centraal Afrika. Ik ben hier om een klimaat expeditie voor te bereiden. In maart 2011 gaan we met een groep duurzame managers uit het Nederlandse bedrijfsleven op expeditie naar het centraal-Afrikaanse regenwoud. We laten deze mensen kennis maken met de longen van de aarde en de gevolgen die grootschalige boskap hier heeft voor het lokale en wereldwijde klimaat. We leren ze echter ook over bosbeheer volgens FSC (Forest Stewardship Council) criteria. FSC gecertificeerd hout komt uit duurzaam beheerde bossen. FSC is een goed voorbeeld van hoe de 3 W’s van duurzaamheid met elkaar in evenwicht worden gebracht: Wereld (planet), welzijn (people) en welvaart (profit).
Het lijkt een tegenstrijdig verhaal. Hoe kan het kappen van regenwoud nou duurzaam zijn? We weten inmiddels dat houtkap in de tropen de grootste oorzaak is van het huidige CO2 probleem. Als je je hierin verdiept is het echter niet ‘de’ houtkap die het probleem vormt. Het is de illegale en ongecontroleerde houtkap die het probleem is. Als een tropisch bos volledig, of grotendeels, wordt ontdaan van alle economisch waardevolle bomen dan blijft er alleen secundair bos over. In de ergste gevallen wordt dit resterende bos dan ook nog platgebrand, zodat er helemaal niets meer overblijft. Primair bos komt niet makkelijk terug. Secundair bos is minder rijk aan soorten en feitelijk een sterk verarmd bos. En als het is platgebrand dan komt er helemaal nooit meer iets terug. In het algemeen is de vruchtbare laag relatief dun, zodat deze makkelijk wegspoelt tijdens de moesson. Deze ongecontroleerde houtkap heeft in West Afrika sinds 1900 al bijna 90% van het regenwoud doen verdwijnen. Helaas is dit proces in de jaren ’90 van de vorige eeuw nog versneld, toen hout een goede inkomstenbron bleek na het inzakken van de markten voor koffie, cacao en rubber. Europa werd de grootste afzetmarkt. Anno 2010 is de ongecontroleerde houtkap gegroeid tot een enorm wereldwijd probleem. Het wordt voor een goed deel veroorzaakt door grote multinationale bedrijven.
Het is nu een feit dat een land als Kameroen op korte en middellange termijn economisch niet zonder de houtkap kan. Het aandeel in het BNP is eenvoudig te groot voor een van de armste landen ter wereld. Deze armoede zorgt er voor dat men gedwongen is om voor de korte termijn te zorgen. Zaken als zeespiegelstijging en global warming spelen hierbij voor de gemiddelde Kameroenees dan ook geen enkele rol. Stoppen met houtkap betekent een gewisse dood voor veel mensen, in een land waar nu al bijna 25% van de bevolking onder de 1 dollar per dag grens leeft.
Er zijn echter initiatieven die een potentiële oplossing bieden. Eén daarvan is de Forest Stewardship Council, een internationaal keurmerk voor verantwoord bosbeheer. Dit keurmerk is geen verplichting voor de bosbouw ondernemers, maar als men aan het keurmerk voldoet dan opent dit vele deuren voor de afzet van hout. Deuren die voor niet-gecertificeerd hout in toenemende mate gesloten blijven. Een goed voorbeeld hiervan is de Nederlandse overheid. Het idee is dat de (veel) hogere kosten die een FSC bosbouwer voor lief moet nemen worden gecompenseerd door de veel hogere prijs die voor FSC gecertificeerd hout wordt betaald en dat daarmee het economische bezwaar van de bosbouwer minder strikt geldt.
Dus als de ‘Profit’ in orde is, kan men aandacht besteden aan de duurzaamheidsaspecten ‘Planet’ en ‘People’. En voor deze beide categorieën biedt FSC strikte richtlijnen. Alleen als alle drie factoren in balans zijn is immers sprake van echte duurzaamheid. Duurzaam heeft ook een lange termijn gedachte in zich. Wereld, welzijn en welvaart moeten ook voor de lange termijn gegarandeerd zijn, willen onze kinderen – en de Kameroenese kinderen – in de toekomst net zo van de aardse rijkdommen kunnen profiteren als wij nu. Dit is exact wat de oprichters en onderschrijvers van FSC in gedachte hebben. Dus wèl hout kappen, maar zorgen dat er over 100 jaar in hetzelfde gebied nog steeds gekapt kan worden.
Hoe dit dan precies in zijn werk gaat schrijf ik in een volgende blog. Ik ga de komende dagen zelf een FSC-gecertificeerd tropisch bos in. Ik krijg van de bosbouwer de kans dit vervolgens te vergelijken met andere, niet-duurzaam ‘beheerde’ bossen. Ik ga deze jungle ervaring in met een kritische blik, maar tevens met de gedachte dat FSC een sleutel tot een duurzame toekomst in zich heeft. Wordt vervolgd!